ทำไมต้องใช้ยาเมทาโดน

สมัยก่อน การผ่าตัดรักษาคนไม่ได้เกิดขึ้นอย่างสมบูรณ์แบบ เราไม่มีสิ่งที่เรียกว่ายาชาหรือยาสลบที่ช่วยให้การผ่าตัดราบรื่นและผู้ป่วยไม่เจ็บหนัก ก่อนที่ฝิ่นในปริมาณหนึ่ง จะกลายมาเป็นตัวเลือกแรก ๆ แม้มีประสิทธิภาพในการยับยั้งความเจ็บปวด แต่ทว่าฝิ่นก็ยังอันตรายและถูกใช้เป็นสารเสพติด

ในปี ค.ศ. 1937 นักวิทยาศาสตร์ชาวเยอรมันชื่อ Max Bockmühl และ Gustav Ehrhart จึงได้ทำการวิจัยเพื่อค้นหา ‘ยาบรรเทาปวดในระหว่างผ่าตัด’ ขึ้นมาแทนฝิ่น และพวกเขาก็ค้นพบ “เมทาโดน (Methadone)” สารสังเคราะห์ในกลุ่ม ‘โอปิออยด์’ ซึ่งสามารถสังเคราะห์ได้จากฝิ่น เมทาโดนมีฤทธิ์บรรเทาปวดที่เหมาะสมอย่างที่พวกเขาต้องการ

เมทาโดนถูกพัฒนาเรื่อย ๆ ด้วยความที่มีประสิทธิภาพ และออกฤทธิ์รุนแรงน้อยกว่าฝิ่น ในตอนนี้ เมทาโดนจึงถูกพัฒนาจนสามารถใช้เป็นสารบำบัดผู้ติดยาเสพติดอนุพันธ์ฝิ่นและเฮโรอีน

เมทาโดนออกฤทธิ์ยังไง ทำไมบำบัดผู้ติดยาได้ ?

ฝิ่น เฮโรอีน มอร์ฟีนโคดิอีน เมทาโดน เรียกรวม ๆ ว่า ‘สารกลุ่มโอปิออยด์’ ธรรมชาติของสารกลุ่มโอปิออยด์ คือ เมื่อยาหมดฤทธิ์จะมีอาการจากการขาดยา ไม่ว่าจะเป็นปวดตัว อารมณ์ไม่ดี รับประทานอาหารไม่ได้ กลุ่มที่มีความแรงมากและออกฤทธิ์สั้นก็จะทำให้เกิดอาการขาดยา แต่เมทาโดนออกฤทธิ์รุนแรงน้อยกว่า ออกฤทธิ์ยาว และไม่ทำให้เกิดอาการขาดยา จึงเป็นยาเดียวในกลุ่มที่นำมาใช้ทดแทนอาการขาดยาโอปิออยด์ชนิดอื่น หรือใช้เป็นยาบรรเทาผู้ติดยาเสพติดนั่นเอง

วิธีการรักษาคือ เมทาโดนจะช่วยบรรเทาอาการขาดยาในช่วงแรก เมื่อร่างกายผู้ป่วยเริ่มบรรเทาลงแล้ว จึงลดยาเมทาโดนลงเรื่อย ๆ จนสามารถเลิกใช้ยาได้ในที่สุด

และด้วยคุณสมบัติของยาตัวนี้ ทำให้ต้องมีการสั่งจ่ายที่คลินิกบำบัดภายใต้การควบคุมดูแลของเภสัชกรและผู้เชี่ยวชาญที่ได้รับการฝึกอบรมเท่านั้น ไม่สามารถหาซื้อจากร้านขายยาทั่วไป และการใช้ยาจะต้องเป็นไปตามคำสั่งของแพทย์ผู้รักษา

ผู้ป่วยเอชไอวีใช้ยาเมทาโดนได้ไหม ?

มีข้อควรระวังอยู่สำหรับผู้ช่วยเอชไอวี เพราะยาเมทาโดนมีปฏิกิริยากับยาต้านเอชไอวี หากคุณมีผลเลือดบวก และกินยาต้านไวรัสกลุ่ม NNRTIs เช่น Efavirenz (EFV), และกลุ่ม PIs เช่น Lopinavir/Ritonavir (LPV/r) ร่วมกับการกินยาเมทาโดน จะทำให้ระดับของเมทาโดนในเลือดลดลง จนทำให้เกิดอาการถอนยาได้

ดังนั้น ควรปรึกษากับแพทย์ผู้เชี่ยวชาญเพื่อเฝ้าดูอาการอย่างใกล้ชิดรวมถึงปรับขนาดยา และระยะเวลาในการใช้

โดยหลังใช้ยาเมทาโดนก็อาจเกิดผลข้างเคียงได้ เช่น มีอาการง่วงซึม คลื่นไส้อาเจียน มีเหงื่อออกมาก หากอาการดังกล่าวรบกวนการใช้ชีวิตประจำวัน หรือพบผลข้างเคียงที่รุนแรงจากการใช้ยา ควรหยุดใช้ยาและไปพบแพทย์ทันที